اراضی ملی در یک تعریف ساده
اگر بخواهیم در یک بیان ساده و ابتدایی به تعریف اراضی ملی بپردازیم، اراضی ملی زمین‌هایی هستند که به سازمان منابع طبیعی یا اداره مسکن و شهرسازی به نمایندگی از دولت تعلق دارند. این اراضی می‌توانند داخل و یا خارج از شهر باشند.
مفهوم حقوقی اراضی ملی
در اصطلاح حقوقی، اراضی ملی به زمین‌هایی گفته می‌شود که بدون هیچگونه دخالت انسانی شکل اولیه خود را حفظ نموده‌اند ولو آنکه در مالکیت فردی خاص باشند یا نباشند.
ملاک قانونی تشخیص اراضی ملی
- توجه به این نکته ضروری است که مطابق قانون ملی شدن جنگل‌های کشور مصوب 1341، سابقه احیاء زمین در خصوص تشخیص اراضی ملی ملاک عمل می‌باشد. همچنین سند مالکیت بدون سابقه احیاء هیچگونه اعتباری ندارد و زمین مزبور از مالکیت مالک خارج شده و متعلق به دولت شناخته می‌شود.
- معیار زمانی احیاء، تاریخ تصویب قانون ملی شدن جنگل‌های کشور مصوب 1341 است. یعنی چنانچه سابقه احیاء مربوط به پیش از قانون مذکور باشد، زمین مزبور متعلق به مالک و چنانچه مربوط به پس از آن باشد متعلق به دولت است.
مالکیت و مدیریت اراضی ملی
بر اساس قانون، اراضی ملی واقع در خارج شهر تحت اداره و مدیریت سازمان منابع طبیعی و اراضی ملی واقع در سطح شهر متعلق به اداره مسکن و شهرسازی است.
تشخیص ملی بودن اراضی
تشخیص ملی بودن اراضی شرایط و مراحل خاصی دارد که باید حتماً و بر اساس ضوابط قانونی طی گردد. در ادامه به بررسی شرایط و مراحل مربوط به آن می‌پردازیم.
مرجع صالح تشخیص
تشخیص ملی بودن اراضی فقط از سوی کمیسیون ماده 56 منابع طبیعی امکان‌پذیر است و هیچ مرجع دیگری از این حیث صلاحیت رسیدگی و اظهار نظر ندارد.
مرجع تجدید نظر از رأی کمیسیون ماده 56 منابع طبیعی
- برای اعتراض به رأی کمیسیون ماده 56 منابع طبیعی باید به کمیسیون ماده واحده مستقر در اداره منابع طبیعی مراجعه نمود.
- چنانچه اختلاف علیرغم مراجعه به کمیسیون ماده واحده فوق‌الذکر باقی بماند، دادگستری نهاد اصلح برای رسیدگی به مسئله است.
- در راستای تشخیص اراضی ملی از اراضی احیاء شده می‌توان از نظر کارشناس رسمی دادگستری نیز بهره‌مند شد.